Dinsdag 6 september 2022
Zo’n 25 Oekraïense klassieke muzikanten verblijven met hun gezinnen in de voormalige ruimtes van het Filmhuis en de kantoren in het Kunstcircuit. Daar krijgen ze de muziek, en daarmee een stuk van hun eigen leven terug. Ischa Arnoldus, initiatiefnemer en programmeur bij de Deventer Schouwburg: ‘Een topmuzikant moet blijven spelen.’
Door Luuk Talens
Telefoontje
Het was het vroege voorjaar toen de telefoon van Ischa Arnoldus ging. Aan de andere kant van de lijn klonk de geëmotioneerde stem van Jeroen Weierink, dirigent van de Opera van Charkov. ‘Hij zei: ‘Ischa, ik word platgebeld door muzikanten uit heel Oekraïne. Ze lopen gevaar, kunnen we iets voor ze betekenen?’’, zegt Arnoldus. ‘Met de lege ruimtes in het Irispand (voormalig Filmhuis de Keizer) zag ik een mogelijkheid, waar de organisatie direct enthousiast over was. Wat volgde was iets wat ik nooit zal vergeten: de gemeente, bedrijven en vrijwilligers zorgden in zes weken tijd voor een totale transformatie van het Irispand. Nu bieden we plek aan zo’n 50 Oekraïners, muzikanten en hun gezinnen, in appartementen met een eigen keuken, fatsoenlijke sanitaire voorzieningen en zoveel mogelijk eigen regie en privacy.’
Veilige plek
Het Irispand vormt een plek waar ze in relatieve rust kennis kunnen maken met Nederland en Deventer. ‘De bewoners hebben veel contact met de buren van het pand hiernaast en doen (vrijwilligers)werk. Daarnaast organiseren we in oktober met Saxion weer een pop-uprestaurant waar de vrouwen heerlijke Oekraïense gerechten maken. Oekraïners zijn sociaal en willen graag verbinden met de stad. En eten speelt daarin een belangrijke rol.’ Of ze die verbinding al een beetje voelen? Arnoldus denkt van wel. ‘Er zijn natuurlijk cultuurverschillen (de directheid van Nederlanders, de onmogelijke Nederlandse taal, het feit dat de dokter je soms zonder pijnstillers naar huis stuurt), maar ik krijg van veel Oekraïners terug dat Deventer ze doet denken aan hun eigen land. Vooral de natuur en het platteland rond de stad voelen als thuis.’
Muziek
Een veilige, vertrouwde plek dus. Maar ook één van de weinige plekken die ze hun passie, uitlaatklep en inkomstenbron kon teruggeven: muziek. ‘Onze unieke waarde als Schouwburg en Kunstcircuit is dat we alles hebben wat een klassiek muzikant nodig heeft. We hebben alle soorten instrumenten en we beschikken over repetitieruimtes voor ensembles en individuele muzikanten. Bovendien hebben we de podia en het netwerk om optredens te organiseren.’ Die voorzieningen zijn essentieel voor de bewoners, weet Arnoldus. ‘Een topmuzikant moet blijven spelen. Een jaar er tussenuit betekent het einde van je carrière, zo hoog is het niveau. Deze mensen zijn alles al kwijtgeraakt. We kunnen ze in ieder geval helpen hun professie zo normaal mogelijk uit te voeren en daarmee hopelijk ook kansen voor de toekomst te bieden.’
Absolute top
De groep muzikanten in het Irispand is niet willekeurig samengesteld. Weierink toonde zich ook naast het podium een waardig dirigent en verzamelde een groep muzikanten die samen een orkest kunnen vormen. ‘We hebben nu violisten, cellisten, pianisten, allerlei soorten (opera)zangers, mensen die fagot spelen, hobo… samen een orkest van absoluut topniveau’, zegt Arnoldus. ‘Zij kunnen hier repeteren en wij zorgen samen met impresariaten voor optredens. Er staan al verschillende benefietconcerten op de planning en vanaf april 2023 gaan ze op tournee als de Ukraine Liberation Orchestra met de opera ‘Cosí fan Tutte’. Daarmee spelen ze in de 22 grote theaters van Nederland. Beginnend in Deventer.’
Maatschappelijke plek
Met de tournee keren de bewoners terug in de vertrouwde flow van een muzikantenbestaan en genereren ze de inkomsten die ze nodig hebben. Arnoldus en haar collega’s hopen ze daar zo goed mogelijk in te ondersteunen. Dat is ook de taak van de Schouwburg, vindt Arnoldus. ‘We zijn een plek met een belangrijke maatschappelijke functie, die middenin de samenleving staat. We zijn een podium van de stad, een plek van cultuur en een plek waar verbinding tussen mensen, ideeën en sectoren ontstaat. We willen openstaan voor de wereld en de uitdagingen die daarin spelen. De opvang en ondersteuning van het Ukraine Liberation Orchestra is daar een mooi voorbeeld van. We hopen dat de oorlog eindigt, maar zo lang als het nodig is willen we de muzikanten ondersteunen en een fijne, vertrouwde thuisbasis bieden.’
Optreden bijwonen van de Ukraine Liberation Orchestra?
Wil je voor de tournee al een optreden van de Oekraïense topmuzikanten bijwonen? Het ensemble treedt voor het eerst op tijdens festival Klassiek met een Twist in het Havenkwartier op 17 september. De toegang is gratis.
Geschreven door: Luuk Talens
Beeld van: Grietje Mesman
Tevens geplaatst in het Deventer Nieuws